by Ήβη Βασιλείου για το CueMagazine
Η Φένια Παπακοσμά έζησε για έξι χρόνια στη Κίνα. Έμαθε την γλώσσα ξεκινώντας από το μηδέν, γνώρισε σε βάθος τον κινέζικο πολιτισμό, έζησε με τους ανθρώπους την καθημερινότητά τους. Με την οριστική επιστροφή της στην Ελλάδα, μετά από σκληρή δουλειά και πολλή μελέτη, συνέταξε την πρώτη γραμματική κινέζικης γλώσσας για Ελληνίδες μαθήτριες και Έλληνες μαθητές, με κανόνες και παραδείγματα που προκύπτουν από και απευθύνονται στις προσλαμβάνουσες των συγκεκριμένων μαθητών. Πλέον το βιβλίο βρίσκεται στη δεύτερη, βελτιωμένη έκδοσή του από τις Εκδόσεις Mandarin Books που ίδρυσε η ίδια η συγγραφέας. Ένα βιβλίο που είναι αποτέλεσμα της εμπειρίας, χωρίς να αποτελεί μόνο παράθεση κανόνων, δίνοντας μεγάλη προσοχή τόσο στα παραδείγματα και τις επεξηγήσεις, όσο και στο αισθητικό κομμάτι ώστε να είναι φιλικό προς τον αναγνώστη. Μας μίλησε για την αφετηρία και τη διαδρομή της μέχρι τη νέα έκδοση του βιβλίου, την εμπειρία της στη Κίνα και τις πιο ιδιαίτερες στιγμές της εκεί, την ίδρυση των Εκδόσεων Mandarin Books και όλα όσα (θα) περιλαμβάνουν.
Πότε και πως ήρθαν στην ζωή σου τα κινέζικα; Τι σε γοήτευσε σε αυτή τη γλώσσα;
Πριν πάρα πολλά χρόνια, στο Παρίσι, όπου έκανα πρακτική, είδαμε με τη φίλη μου Λώρα, στο μετρό, μία αφίσα για δωρεάν μαθήματα κινέζικων. Μας κίνησε την περιέργεια και γραφτήκαμε. Τα μαθήματα ήταν Σάββατο πρωί και το Παρίσι ήταν τόσο συναρπαστικό, που ομολογώ ότι δε δώσαμε στα μαθήματα αυτά τη σημασία που έπρεπε. Έμαθα μόνο να παπαγαλίζω την προπαγάνδα «Η Κίνα είναι μεγάλη, η Ιαπωνία μικρή»! Η επαφή, όμως, είχε ήδη γίνει και, αφού αποφοίτησα, αποφάσισα να πάω στην Κίνα να ταξιδέψω και να μάθω τη γλώσσα, αντί μεταπτυχιακών σπουδών.
Τι είναι το πιο ενδιαφέρον πράγμα που είδες και έμαθες κατά τη διαμονή σου στην Κίνα;
Τα πιο ενδιαφέροντα πράγματα τα είδα και τα έμαθα κατά τη διάρκεια ταξιδιών. Έζησα δύο μερόνυχτα μέσα σε ένα τρένο, στη Νοτιοδυτική Κίνα, στο ψιλικατζίδικο ενός χωριού-φάντασμα, είδα τον τελικό του μουντιάλ Βραζιλία – Γερμανία μαζί με τους κατοίκους – κινέζους κατάδικους που έκαναν καταναγκαστικά έργα για το άνοιγμα ενός δρόμου, γνώρισα μητριαρχικές μειονότητες, κοιμήθηκα σε γιουρτ στην εσωτερική Μογγολία. Μέχρι και τον Sars πέρασα εκεί. Έμαθα ότι, όπου κι αν βρίσκεσαι, οι δυσκολίες εξομαλύνονται, οι χαρές μεγαλώνουν, η εμπιστοσύνη χτίζεται, οι φιλίες κρατάνε όταν μοιράζεσαι κοινές αξίες και τουλάχιστον μία κοινή γλώσσα.
Γιατί αποφάσισες να συντάξεις μια κινέζικη γραμματική στα ελληνικά;
Η τολμηρή αυτή ιδέα δεν ήταν δική μου! Ήταν μία πρόταση που μου έγινε από το Jason Δούση, και τις τότε εκδόσεις Perugia, και έκτοτε τον ευχαριστώ. Ήταν πολύ σημαντικό για εμένα να κάνω την αρχή δίπλα σε μία τόσο μεγάλη εκδότρια στον χώρο των ξενόγλωσσων εκπαιδευτικών βιβλίων, την Τίνα Ζωγοπούλου και τα παιδιά και συνεργάτες της Ορέστη και Jason, έμαθα πάρα πολλά. Στην αρχή αρνήθηκα, μου φάνηκε πολύ τρομαχτικό ως εγχείρημα, δεν ήθελα να το αναλάβω μόνη. Έπειτα όμως δεν μπορούσα να το βγάλω από το μυαλό μου!
Στην Κίνα, ως μαθήτρια, μελετούσα μέσω της αγγλικής ή απευθείας στα κινέζικα, πράγμα δύσκολο. Τα περισσότερα εγχειρίδια εκμάθησης, έδιναν σημασία κυρίως στο λεξιλόγιο και ελάχιστα στη γραμματική και τη σύνταξη. Το να μη γνωρίζω με σαφήνεια τους κανόνες της δομής της γλώσσας, ως μαθήτρια, με έκανε να αισθάνομαι ανασφάλεια κάθε φορά που προσπαθούσα να μιλήσω ή απλά να φτιάξω μία πρόταση. Χρόνια μετά, όταν άρχισα να διδάσκω, η κατάσταση δεν είχε αλλάξει, ιδίως για τους λιγοστούς μαθητές και μαθήτριες κινεζικών της Ελλάδας.
Αποφάσισα να δεχτώ την πρόταση. Το πρώτο βιβλίο γραμματικής εξαντλήθηκε πριν μερικά χρόνια και, τώρα, το δεύτερο, η Κινεζική Γραμματική για Όλα τα Επίπεδα, που είναι κατά πολύ εμπλουτισμένο, πάει πολύ καλά, πράγμα που δείχνει ότι καλύπτει, όχι τόσο ένα κενό στην αγορά, αλλά κυρίως μία ανάγκη στη διαδικασία εκμάθησης της γλώσσας και χαίρομαι για αυτό.
Στο βιβλίο έχει δοθεί ιδιαίτερη βαρύτητα τόσο στο εικαστικό-αισθητικό κομμάτι, όσο και στο περιεχόμενο. Ποιο ήταν το σκεπτικό πίσω από αυτές τις επιλογές;
Το περιεχόμενο και η επιλογή των φαινομένων που παρουσιάζονται σε ένα βιβλίο γραμματικής είναι πρωταρχικής σημασίας. Ήθελα, στα πλαίσια του δυνατού, το βιβλίο αυτό να μην αφήνει κενά, να μην αφήνει θολά σημεία, να απαντάει και στις πιο εξεζητημένες απορίες των αναγνωστών. Να καλύπτει όλα τα επίπεδα των επίσημων εξετάσεων πιστοποίησης HSK, αλλά και να περιλαμβάνει πληροφορίες πέρα και πάνω από όσα μπορεί να ζητηθούν στις εξετάσεις.
Όσο για την αισθητική, κατά τη γνώμη μου, παίζει πολύ μεγάλο ρόλο, όχι τόσο στις πωλήσεις, όσο στη ζωή μας και στην καθημερινότητά μας. Ήθελα το εικαστικό κομμάτι να εμπνέει, να είναι ευχάριστο, χαρούμενο, να θυμίζει Κίνα αλλά να μην ακολουθεί ακριβώς τα στερεότυπα (π.χ. όχι κόκκινο εξώφυλλο, ναι στα μπαμπού!). Η προσωπική μου αισθητική είναι αρκετά μίνιμαλ και αυτό το στιλ θέλησα να έχει και το βιβλίο. Ζήτησα, λοιπόν, από τον καλό μου φίλο Αντώνη να σχεδιάσει το λόγκο των εκδόσεων και από την αγαπημένη μου φίλη Τούφα να σχεδιάσει το εξώφυλλο της γραμματικής. Τους έδωσα μόνο το γραπτό κείμενο, καμία περαιτέρω οδηγία. Με γνωρίζουν πολύ καλά και οι δύο, είδα κατευθείαν το τελικό αποτέλεσμα της δουλειάς τους και δεν άλλαξα το παραμικρό! Τους ευχαριστώ πολύ!
Ένα βιβλίο γραμματικής, βέβαια, επιβάλλεται να είναι και εύχρηστο, το ξέρουν όλες οι μαθήτριες και οι μαθητές ξένων γλωσσών. Επέλεξα χαρτί γραφής αντί για το γυαλιστερό που είναι της μόδας τελευταία, για να μη μουτζουρώνονται οι σημειώσεις όταν περνάει το χέρι από πάνω. Επίσης, για να μην γυαλίζουν οι σελίδες στο τεχνητό φως. Με τη βοήθεια του γραφίστα, επέλεξα απλές γραμματοσειρές και στα ελληνικά και στα κινέζικα, για να είναι ευανάγνωστα, κυρίως τα ιδεογράμματα. Και το χρώμα της γραμματοσειράς είναι ένα απαλό γκρι, για να είναι ξεκούραστο στο μάτι, αλλά, και για να υπάρχει χώρος να αναδειχτούν οι προσωπικές σημειώσεις της κάθε μαθήτριας και του κάθε μαθητή. Έτσι το κάθε βιβλίο που φεύγει από εμένα, ταξιδεύει και γίνεται ένα εργαλείο πολύ πιο προσωπικό.
Ποιες δυσκολίες συνάντησες σε αυτό το project; Τι νέο έμαθες; Ποια ήταν η μεγαλύτερη χαρά;
Το βιβλίο αυτό το εξέδωσα μόνη μου, ήταν λοιπόν πραγματικά ένα project, που με απασχολούσε σε καθημερινή βάση και σε πολλά επίπεδα όλον τον τελευταίο χρόνο. Πέρα από τη συγγραφή, έπρεπε να επιληφθώ τρομακτικών για εμένα γραφειοκρατικών διαδικασιών που είχαν να κάνουν, κυρίως, με τη δημιουργία του εκδοτικού οίκου mandarin books (εφορία, επιμελητήρια, brand names, λογιστικά, τυπογραφεία, προσφορές, βιβλιοπωλεία) και όλα αυτά όντας το περισσότερο διάστημα σε καραντίνα. Έμαθα λοιπόν ότι μέσα μου έκρυβα και μία Φένια που διεκπεραιώνει και επιχειρεί.
Ως προς τη συγγραφή, η μεγαλύτερη δυσκολία ήταν να συντάξω ένα βιβλίο που θα ήταν πληρέστερο και κατά πολύ καλύτερο από το προηγούμενό μου. Που θα αναδείκνυε την περαιτέρω μελέτη και έρευνα που είχα κάνει τα τελευταία τρία χρόνια αλλά και την μεγαλύτερη εμπειρία που είχα πλέον αποκτήσει από τη διδασκαλία.
Η έρευνα και η συγγραφή ήταν μία πολύ μοναχική εμπειρία. Τώρα μπορώ να μοιραστώ ένα κομμάτι της εμπειρίας αυτής με μαθητές και μαθήτριες, καθηγητές και καθηγήτριες από όλη την Ελλάδα. Με αφορμή το βιβλίο, έχω γνωρίσει ήδη πολλά ενδιαφέροντα άτομα. Αυτή είναι η μεγαλύτερη χαρά!
Γιατί θα πρότεινες σε κάποιον να μάθει κινέζικα;
Τα κινέζικα είναι μια γλώσσα-πρόκληση. Ποτέ δεν βαριέσαι να μελετήσεις, ίσα ίσα, πάντα αναζητάς να βρεις έξτρα χρόνο για μελέτη. Σου ανοίγουν δρόμο, όχι μόνο σε επαγγελματικό επίπεδο, αυτό είναι πλέον δεδομένο, αλλά και σε πνευματικό. Μπορούν να σου αλλάξουν την καθημερινότητα, τον τρόπο σκέψης, την πορεία της ζωής σου καμιά φορά!
Γιατί αποφάσισες να ξεκινήσεις τις Εκδόσεις mandarin books;
Δεδομένου ότι το ενδιαφέρον για την εκμάθηση της κινεζικής όλο και αυξάνεται, πιστεύω ότι η στιγμή είναι κατάλληλη για να υπάρξει στην Ελλάδα ο πρώτος εκδοτικός οίκος που θα εξειδικεύεται στην έκδοση κινέζικων εκπαιδευτικών βιβλίων. Σε ένα δεύτερο επίπεδο, ελπίζω οι Εκδόσεις mandarin books να φέρουν στην χώρα μας την κινεζική λογοτεχνία, μεταφρασμένη κατευθείαν από το πρωτότυπο. Επιπλέον, ήταν πολύ σημαντικό για εμένα να μπορώ, από εδώ και στο εξής, να εκδίδω μόνη μου τα βιβλία μου, να είμαι ανεξάρτητη.
Ποια η φιλοσοφία και ποιος ο στόχος των mandarin books;
Θα ήθελα τα mandarin books να μπορέσουν να φέρουν κοντά ανθρώπους που, όπως κι εγώ, ενδιαφέρονται για την Κίνα, τη γλώσσα, τη λογοτεχνία και τον πολιτισμό της. Την πολιτική, τη στρατηγική και την ιστορία της. Θα ήθελα μπορέσουμε να εκδώσουμε πρωτότυπα έργα εκπαιδευτικού και όχι μόνο περιεχομένου.
Εκτός από το βιβλίο της γραμματικής, τι άλλο μπορεί να βρει κανείς στο site σου;
Το site είναι και αυτό πολύ καινούργιο. Το αγαπημένο μου κομμάτι είναι το blog που έχω ονομάσει Chinese Cloud και που θα ήθελα σιγά σιγά να γεμίσει με άρθρα, κριτικές, απόψεις σχετικά με τα δρόμενα που γίνονται στην Ελλάδα και αφορούν στην Κίνα. Έχω ήδη κάνει την αρχή με δύο άρθρα αλλά έχω προτείνει σε συναδέλφους, μαθητές και μαθήτριες να γράψουν. Θα ήθελα να είναι διαδραστικό και να φιλοξενήσει και άλλες φωνές πέρα από τη δική μου.
Ποια είναι τα επόμενα σχέδιά σου;
Βιβλία γραμματικών ασκήσεων για τα επίπεδα HSK1,2,3, ασκήσεις για παιδιά μικρών ηλικιών και στο ενδιάμεσο μία έκπληξη. Και ένα μεγάλο πάρτι-παρουσίαση όταν τελειώσει η περιπέτεια του covid!
Βρείτε την Κινέζικη Γραμματική και όλες τις απαραίτητες πληροφορίες στο site,
στο Facebook,
στο Instagram.